De Raad van State is zo gek nog niet

Van onze verslaggever Michiel Kruijt

DEN HAAG – De inburgeringplannen van minister Verdonk voor Integratie stuiten weer op juridische problemen. De Raad van State heeft een ernstige onvolkomenheid ontdekt in het wetsvoorstel van Verdonk.

Daardoor kan de inburgering mogelijk niet worden opgelegd aan enkele honderdduizenden allochtonen. Dit hebben meerdere bronnen in Den Haag bevestigd. Het is de tweede keer dat Verdonk moeilijkheden heeft met haar voornemen migranten in Nederland (‘oudkomers’) tussen de 16 en 65 jaar verplicht een inburgeringsexamen te laten ondergaan. Zij worden daarbij getest op hun kennis van de Nederlandse taal en samenleving. De VVD-bewindsvrouw verzekerde Kamerleden vorig jaar dat het inburgeringsexamen verplicht kan worden gesteld aan alle oudkomers, omdat er onderscheid mag worden gemaakt tussen inwoners van Nederland die in de Europese Unie zijn geboren en inwoners die daarbuiten zijn geboren.

Maar haar belangrijkste adviesorgaan, de Adviescommissie Vreemdelingenzaken ACVZ, oordeelde dat dit juridisch niet houdbaar is. De ACVZ schoot de minister te hulp met een criterium dat wel de toets van de rechter zou kunnen doorstaan. De inburgering zou alleen verplicht worden gesteld voor inwoners die minder dan acht jaar in Nederland hebben gewoond terwijl zij leerplichtig waren. Dan wordt niet gediscrimineerd, omdat ook autochtone Nederlanders onder de inburgeringsplicht kunnen vallen.

Verdonk nam het criterium over en stuurde het wetsvoorstel naar de Raad van State voor advies. In een vertrouwelijk stuk stelt de raad vast dat er ook nu nog sprake is van discriminatie. EU-burgers zijn volgens EU-recht uitgezonderd van de inburgeringsplicht. Nederlanders zijn ook EU-burger, maar zouden volgens het wetsvoorstel wel onder de inburgeringsplicht kunnen vallen. Zij worden dus achtergesteld bij inwoners van andere lidstaten.

Adviezen van de Raad van State kunnen ter zijde worden gelegd (wat ook geregeld gebeurt), maar dat zou in dit geval tot procedures kunnen leiden. Verdonk zou ook kunnen besluiten Nederlanders uit te zonderen van de algemene inburgeringsplicht, maar dan loopt zij het risico van discriminatie. Bovendien neemt dan de groep in te burgeren inwoners – 755 duizend personen – aanzienlijk af: de helft heeft de Nederlandse nationaliteit verworven en is dus ook EU-burger.