Alweer een aardige tijd geleden had ik in het GroenLinks blad De Rode Draad een discussie over gratis openbaar vervoer met Michel van Hulten. De Rode Draad bestaat inmiddels niet meer en Michel van Hulten is nu lid van de PvdA, maar de discussie over gratis OV is niet verstomd.
Voor de duidelijkheid: Van Hulten trok in die dagen met zijn boek door het land als de profeet van het gratis OV, terwijl ik daar de nodige scepsis over had. Mijn voornaamste bezwaren waren (en zijn) ten eerste dat OV niet gratis is en dat het niet gek is om net als voor gas en licht er een prijs voor te vragen die in relatie staat tot het individuele verbruik; dat de reden dat sommigen nu liever met de auto gaan dan met bus of trein niet de prijs is, maar het gemak, de reistijd, de kwaliteit etc.; dat gratis OV vooral ook fietsers en voetgangers trekt. Om die laatste twee redenen valt het dus te betwijfelen of gratis OV de automobilist kan verleiden en de files kan helpen verminderen.
Ik moest hier weer aan denken naar aanleiding van de berichtgeving over een aantal experimenten met gratis OV:
File blijft ondanks gratis bus
DEN HAAG – Gratis openbaar vervoer helpt niet tegen de files. Bussen waarvoor niet hoeft te worden betaald, zitten vooral vol met mensen die anders gingen fietsen, lopen of toch al met het ov reisden. Dat blijkt uit tussentijdse resultaten van tientallen experimenten.
Het ministerie van Verkeer en Waterstaat, dat hiervoor tot 2011 zo’n 50 miljoen euro uittrekt, noemt gratis ov nadrukkelijk ‘een wapen in de strijd voor mobiliteit’.
Maar adviesbureau XTNT, dat recent 16 projecten doorlichtte, vindt het een ‘weinig effectieve maatregel’ tegen de files. Onderzoeker Frans Gommers: ,,Je moet je sterk afvragen of de effecten opwegen tegen de kosten.”
Het ministerie subsidieert in diverse regio’s gratis ov voor forenzen. Verkeer en Waterstaat onderstreept dat het nog te vroeg is om harde conclusies te trekken, zegt woordvoerder Willem Bonekamp.
Maar het lijkt er sterk op dat dit niet ‘de sleutel’ is om Nederlanders uit de auto te lokken. Reistijd, de kans op een zitplaats, stiptheid en ritfrequentie vinden reizigers veel belangrijker dan het tarief van het openbaar vervoer, signaleerde het departement onlangs al.
Door heel Nederland wordt ook geëxperimenteerd met gratis ov voor 65-plussers. Dat heeft vaak als doel om senioren uit een ‘sociaal isolement te halen’. ,,Maar een verband tussen meer reizen en minder eenzaamheid is niet aangetoond,” vertelde Verkeer en Waterstaat afgelopen maand op een seminar over gratis ov.
Duidelijk lijkt mij. Gratis OV zonder acht te slaan op de randvoorwaarden voor goed OV, zal tot weinig leiden. Dit is het verschil met enkele steden in Belgie, waar naast het gratis reizen, er zwaar geinvesteerd is in de infrastructuur van het OV en de kwaliteit daarvan.
Dan wordt het een aantrekkelijk alternatief. Nederland heeft dus nog een weg te gaan.
sinds wanneer is die dan pvda lid? ben je niet in de war met michiel?
@Hans: Mijn stelling was en is juist dat je ook kunt inzetten op die randvoorwaarden zonder het geld te verspillen aan het gratis maken van OV.
@Johan: Op de dag dat zijn zoon voorzitter werd van de PvdA trad Michel van Hulten tot die partij toe. Misschien inmiddels alweer een andere partij gevonden, dat doet hij wel vaker…
Ik had je hoger ingeschat! Gratis OV bestaat niet! En het fileleed was natuurlijk nooit opgelost door reizigers die niet voor 9 uur mogen reizen. Wat een onzin! We spreken elkaar donderdag! Daarbij is het verwonderlijk dat wij pas in het najaar deze evaluatie gaan bespreken en een ambtenaar al voor zijn beurt spreekt en een uiteenzetting geeft aan de krant.