De koers van GroenLinks

In het lentenummer van de Helling een viertal beschouwingen over de koers van GroenLinks. Inderdaad, dezelfde discussie waar het zaterdag in de partijraad ook over ging en waar ik een enigszins geïrriteerd stukje over schreef.

De aftrap wordt gegeven door Jos van der Lans, publicist en nog heel even Eerste Kamerlid. Hij houdt GroenLinks voor dat het allemaal leuk en aardig is om een niche-partij te zijn, maar dat je daarmee niet voldaan achterover kunt leunen en verzuchten dat je geweldige ideeën helaas maar door zo weinig mensen worden begrepen.

Want de kunst van het politiek bedrijven (…) is vooral ook het proeven van de samenleving en het verbinden van je eigen ideeën met de maatschappelijke onvrede, de ongenoegens die bliksemend als onweer door de atmosfeer trekken.

Juist op dat punt heeft GroenLinks het wat Van der Lans betreft laten afweten: het is niet alleen maar behoudzucht, nationalisme en bekrompenheid dat de klok slaat. De onvrede over bijvoorbeeld de managerscultuur in de publieke sector, die alle ruimte wegneemt voor de professionals (onderwijzers, verplegers) wordt door GroenLinks wel aangevoeld, maar er wordt geen verbinding gelegd met degenen die daar in hun dagelijkse praktijk last van hebben. Zo zijn er meer voorbeelden van dit soort gemiste aansluitingen met de mensen voor wie we het doen. De kunst is dan ook om opnieuw die verbindingen te gaan leggen en niet veilig en beschermd onze ‘VPRO status’ te koesteren.

Interessant is ook de bijdrage van Diana de Wolff, nog even fractievoorzitter in de Eerste Kamer. Hoewel ze inhoudelijk helemaal achter de sociaal-economische koers staat die met Vrijheid Eerlijk Delen is ingezet, bekritiseert ze wel de manier waarop die nieuwe koers tot stand gekomen is:

Kennelijk wilde Halsema haar politieke leiderschap tonen door vanuit splendid isolation met een nieuwe koers te komen, welke koers vervolgens natuurlijk zonder al te veel tegengas tot uitdrukking moest komen in het (onder leiding van fractiegenoot Kees Vendrik geschreven) verkiezingsprogramma.

Door de ‘stakeholders’ binnen en buiten de partij zo buitenspel te zetten en bovendien stevig uit te halen naar de vakbonden, maakten Halsema en de Kamerfractie zich erg kwetsbaar voor kritiek van de eigen achterban en van ‘oud-linkse criticasters’. Ook was er onvoldoende gelegenheid om het debat in de partij te voeren zodat het kader moeite had de nieuwe vrijzinnige agenda in campagnetijd te verkopen. Meteen ook een duidelijk signaal over hoe het in de komende discussie over de koers van GroenLinks echt anders zou moeten gaan.

Ronald Paping ziet eenzelfde ontwikkeling van GroenLinks als nichepartij, terwijl de SP inmiddels het echte linkse alternatief voor de PvdA is geworden dat GroenLinks bij oprichting in 1989 wilde zijn. Hij pleit dan ook voor een fusie met de SP en ziet daarin een nieuwe doorbraak. Dick Pels tenslotte raadt GroenLinks aan de angst voor populisme en personendemocratie te overwinnen, juist omdat direct gekozen bestuurders naar zijn idee goed passen in het ‘anarchistische, anti-autoritaire en individualistische erfgoed van GroenLinks’.

Mij viel trouwens ook de column van Shervin Nekuee op, die direct volgt op deze vier beschouwingen, want daarin wordt de vinger op nog een andere zere plek gelegd: het begrip "gemeenschap". Naast vrijheid en gelijkheid, waar GroenLinks volop (intellectuele) aandacht voor heeft, is er nog een derde centrale begrip, namelijk broederschap. Met instemming citeer ik:

De partijtop en partij-ideologen moeten worden uitgedaagd om op zoek te gaan naar een vrijzinnige en progressieve invulling van het verlangen naar broederschap onder de kiezers. Voor de huidige partijtop is iedere verwijzing naar broederschap een conservatief geluid en iedere poging om een individu in te bedden in het collectief een benauwende en reactionaire daad. Maar de uitdaging is het communitarisme een nieuwe invulling te geven. Die uitdaging willen vermijden is een keuze die een politieke partij die meer wil zijn dan een knusse, kleine vriendenkring, zich niet kan permitteren.