Het manifest van een groep kritische GroenLinksers heeft, niet in de laatste plaats op planeet GroenLinks, heel wat los gemaakt. Ook de media zijn gretig gedoken op de kritiek en de onvrede binnen de partij. Eerlijk gezegd ben ik in het manifest niet heel veel tegengekomen wat niet al eerder door deze groep naar buiten is gebracht. Wel viel me de verharding van de toon op en met name dat de beschuldigende vinger eenzijdig naar de Tweede Kamerfractie wijst:
Dit leidt tot een verwijdering tussen met name de Tweede Kamerfractie en grote delen van het actieve kader, tot groeiende onvrede en het ingraven in eigen posities. Critici van de nieuwe koers worden weggezet als zeurkousen die in het verleden leven. De exclusiviteit van het eigen gelijk wordt gekoesterd en verdedigd.
GroenLinks is er terecht trots op dat het kwaliteit levert met de voorstellen die het doet. Maar deze voorstellen hebben een vrij abstract en ambtelijk-parlementair karakter. Goedkeuring van het CPB wordt als hoogste goed beschouwd, terwijl dat niet veel kiezers interesseert, dus geen item in de campagne is en de doorberekening een dag na de verkiezingen bij het oud papier belandt. Er wordt veel kostbare energie gestoken in het van bovenaf bedenken hoe het verder moet met Nederland.
Het zijn met name de toonzetting en de timing, plus het feit dat ik het juist wél erg eens ben met de vrijzinnige sociale koers, die mij deden besluiten dit manifest niet te ondertekenen en wel het alternatieve manifest van Paul.
Ik kon me redelijk vinden in de reactie die Femke vanmiddag gaf, er waren wel twee dingen die me opvielen. Allereerst de opmerking dat zij het gebrek aan populisme als een compliment beschouwde. Volgens mij is dat toch echt een gemiste kans. Het manifest heeft het terecht over de ‘inhoud die achter dat populisme schuilgaat’ en daar gaat het ook om. Aan de boodschap doe je niks af, maar hoe breng je die over op zo’n manier dat je onderscheidend en zichtbaar bent? GroenLinksers zijn inderdaad vaak te lief en te beschaafd in het politieke debat en denken dat goede ideeën zichzelf wel verkopen.
Het tweede is de wat merkwaardige keuze die wordt voorgesteld tussen ‘markante standpunten’ en ‘naar het midden’. Ik vraag me af wat dat midden precies is en bovendien of je niet tegelijk een middenpositie kunt hebben maar ook markante standpunten kunt uitdragen. In het laatste GroenLinks Magazine vond ik daarvan een hele aardige illustratie, in een artikel over de beginseldiscussie die de Duitse Groenen een aantal jaren geleden hebben gevoerd. Bart Snels zegt over die discussie:
Ze richten zich op de groene pijler en de emancipatiepijler en zetten zich zelfbewust op het politieke speelveld in het midden. Niet het politieke midden tussen links en rechts, maar groene politiek als het centrale thema in de komende decennia.
Ook de politiek strategische keuze die de Groenen daarbij maken klonk mij als muziek in de oren. Henk Nijhof verwoordt het zo:
Met die partijen waarmee ze het meest kunnen binnenhalen willen ze regeren. (…) Radicaal-realistisch noemen ze zichzelf, een mooie term. De Grünen spreken zich in verkiezingstijd veel minder dan wij uit voor een links kabinet. Zij zien het als handicap voor GroenLinks dat wij per definitie in het linkerdeel van het politieke spectrum plaats nemen.
Ik hoop van harte dat GroenLinks met een dergelijk zelfbewustzijn de discussie over de koers in de komende 1,5 jaar gaat voeren.
Volgens mij is er een verschil tussen populisme en een goede “marketing” van je standpunten.
Wikipedia
Politicologen kennen de volgende kenmerken toe aan populistische politici[4]:
1. afkeer van het partijestablishment;
2. het volk staat op een voetstuk en naar haar wil wordt constant gerefereerd;
3. charismatisch leiderschap;
4. er wordt een beroep gedaan op eenheid en vaderlandsliefde.
Als je steeds de wil van het volk wilt uitvoeren, moet je ook steeds van standpunten veranderen. Ik denk dat Femke Halsema dat bedoelt met haar afkeer van populisme. In het manifest staat dat dan ook heel raar geschreven.
Ik denk dat het nodig is om een betere “marketing” van de standpunten van Groenlinks te ontwikkelen, maar het echte populisme is denk ik een doodsteek voor Groenlinks.
Het “probleem” van Groenlinks is dat het links én groen is. Maar tegelijkertijd is het ook lastig om als politieke partij geen standpunten in te nemen over sociale en culturele kwesties…
N.B. Tijdens de laatste 2 verkiezingen is toch wel steeds het thema GROEN als hoofdthema van de campagne genomen, toch heeft dit ook niet geleid tot winst.
Helemaal mee eens dat GroenLinks geen populistische partij moet worden in de zin dat je je afkeert van vertegenwoordigende democratie, een tegenstelling creëert tussen het volk en de elite en beroep doet op nationalistische sentimenten. Dat is een populistische ideologie waar ik helemaal niks mee heb.
Vermoedelijk is dat ook niet wat de opstellers van het manifest bedoelden met ‘een vorm van populisme die in de gereedschapskist van iedere politieke partij hoort te zitten’. Naar mijn idee gaat dat erom dat GroenLinks moet durven ook eens wat minder genuanceerd en verantwoord te zijn. We zijn te braaf, te lief, te naïef soms ook en laten ons door anderen wegzetten.
Dat is inderdaad meer een kwestie van stijl, van woordkeus en van marketing. Populisme is dan niet zo’n gelukkig gekozen term, maar de richting is wel duidelijk.
Beste Harmen,
Ik ben toch wel een beetje verbaasd om de suggestie te lezen dat het voor GroenLinks een handicap zou (kunnen) zijn om in het linker spectrum geplaatst te worden. We heten toch niet voor niets GroenLINKS en niet GroenRECHTS?