Vandaag overleed op 79-jarige de chansonnier Jean Ferrat, geboren als Jean Tenenbaum. Vermoedelijk een naam die weinigen wat zal zeggen. Zelf ontdekte ik hem pas een jaartje of twee geleden en het was meteen raak. Nu heb ik al een grote liefde voor de Franse taal en de chansons, maar de schitterende stem en voordracht van Ferrat maken het nog eens extra speciaal (waardoor ik hem die rare snor vergeef).
Ferrat zal vooral blijven voortleven dankzij het lied "La Montagne", in Nederland door Wiegersma vertaald en door Sonneveld gezongen als "Het Dorp". Maar Ferrat maakte zoveel meer moois: Aimer à perdre la raison, Que serais-je sans toi?, La femme est l’avenir de l’homme, J’arrive où je suis étranger en Tu aurais pu vivre encore un peu. De dichter Louis Aragon, van wie Ferrat vele teksten op muziek zette, was een grote inspiratiebron.
Jean Ferrat was een overtuigd socialist, die zich regelmatig in het publieke debat mengde. Zijn kritiek werd hem lang niet altijd in dank afgenomen: in de jaren ’60 werden zijn liederen door de Franse radio en televisie geboycot. In "Potemkine" werd de muiterij op een Russische kruiser in 1905 bezongen, die voorloper zou blijken van de revolutie. De geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en de deportatie van de joden, waarvan de familie van Ferrat slachtoffer werd en die een pijnlijke episode in de Franse historie bleef, klinkt ontroerend en opzwepend in "Nuit et Brouillard":
On me dit à présent que ces mots n’ont plus cours
Qu’il vaut mieux ne chanter que des chansons d’amour
Que le sang sèche vite en entrant dans l’histoire
Et qu’il ne sert à rien de prendre une guitareMais qui donc est de taille à pouvoir m’arrêter ?
L’ombre s’est faite humaine, aujourd’hui c’est l’été
Je twisterais les mots s’il fallait les twister
Pour qu’un jour les enfants sachent qui vous étiezVous étiez vingt et cent, vous étiez des milliers
Nus et maigres, tremblants, dans ces wagons plombés
Qui déchiriez la nuit de vos ongles battants
Vous étiez des milliers, vous étiez vingt et cent