Net terug van een zeer aangenaam weekje Duitsland – waar het met Schwarz-Gelb ook niet echt voor de wind gaat – ben ik geloof weer redelijk bij met het nieuws uit eigen land. Het enige wat wel tot in het Mittelrheintal doordrong waren de tussenstanden tegen PAOK en FC Groningen. En ik heb een vage midweekse herinnering aan een Telegraaf met drie heren die de indruk wekten iets te blij met zichzelf te zijn.
Maar goed, de confrontatie van links met de buiten zijn boekje en het staatsrecht tredende informateur Ruud Lubbers heb ik dus gemist. Het bijlezen van de kranten van de afgelopen week maakt ook niet helemaal duidelijk hoe het regeerakkoord van het nieuwe kabinet eruit zal gaan zien. Duidelijk is wel dat we met Ivo Opstelten - naar men zegt naast Rosenthal de enige die Rutte vanaf het begin als informateur in de aanbieding had - aan de vijfde verkenner namens de majesteit toe zijn. Inmiddels kan ik de zinsnede "vruchtbare samenwerking met de Staten-Generaal" niet meer horen.
Wat me echter met name opvalt is hoe de term gedogen tegenwoordig wordt gebruikt. Immers, men spreekt over een CDA-VVD minderheidskabinet, oftewel de partij die sinds 1980 nog nooit zo klein is geweest en de partij die met de minste zetels ooit de grootste is geworden, met gedoogsteun van de PVV.
Het zit 'm in dat woord gedogen. Een paar maanden geleden mocht ik college geven over de "Beleidscyclus". Bestuurskundigen zullen weten dat dit een soort gestileerde versie is van hoe beleid bedacht, besloten, uitgevoerd en gehandhaafd wordt. Vaak geassocieerd met Hoogerwerf en zijn klassieker Overheidsbeleid. Volgens Hoogerwerf is van gedogen sprake wanneer het niet mogelijk of niet wenselijk is om te handhaven. Vervolgens maakt hij een onderscheid tussen actief en passief gedogen. In het eerste geval geeft de "beleidsvoerder expliciet aan de overtreder te kennen (…) geen sanctiemiddelen te zullen toepassen". Van het tweede is sprake wanneer "de beleidsvoerder wel op de hoogte is van de overtreding, maar niets van zich laat horen".
Ik zal de voorbeelden (softdrugs, Enschede, Volendam) achterwege laten, maar het roept wel de vraag op: als de PVV gedoogsteun geeft, is dat dan actief of passief? Wie is de overtreder en wat zijn de sancties? Laten we aannemen dat in het gedoogakkoord alleen zaken staan die door de PVV gesteund worden en dat de onderwerpen waarover men het eens is dat men het oneens is, daarbuiten blijven. Dan wordt juist niet gedoogd. Want over het gevaar van de islam als politieke ideologie mag Wilders zijn vastgeroeste platen blijven afspelen. De PVV bindt zich alleen aan die onderwerpen die ook belangrijk zijn, maar niet de grote verschillen met CDA en ten dele ook VVD blootleggen.
Is het dan passief? Dat zou je met enige goede wil nog kunnen zeggen: CDA en VVD gaan voor bepaalde onderwerpen die buiten het akkoord vallen op zoek naar parlementaire steun bij andere partijen dan de PVV. Wanneer hier bijvoorbeeld meer Europese samenwerking uit zou voortvloeien, is dat strijdig met de ideeën van de PVV, maar laat die "niets van zich horen". Maar de conclusie blijft dat het door alle drie te ondertekenen akkoord precies die zaken regelt die niet gedoogd worden, maar actief ondersteund worden. Met als enige verschil dat de PVV hiervoor niet de ministers en staatssecretarissen levert en CDA en VVD wel.
Goed beschouwd is de enige partij die echt gedoogt het CDA. Namelijk door in het kader van "agree to disagree" een coalitiepartner te accepteren die ideeën heeft over een andere wereldgodsdienst die iedere christen zou moeten verafschuwen. Het CDA past geen sancties toe, maar belooft alleen bij monde van Maxime Verhagen om net zo hard terug te roepen. Waar dat niet gebeurt en Wilders bijvoorbeeld op 11 september zich in dubieus gezelschap druk gaat maken over een moskee ergens in de buurt van Ground Zero, kiest het CDA voor passief gedogen. En de VVD? Die gedoogt vrolijk mee, alleen is dezer dagen wel een erg goede zaklamp nodig om de principes van de VVD nog te ontdekken.
Overigens ben ik van mening dat de Eerste Kamer behouden dient te blijven