Partijdemocratie, of:de verkeerde keuze (achteraf)

Zaterdag een bijeenkomst met collega-Statenleden uit Flevoland en Utrecht laten schieten om naar de partijraad te gaan. Uit een soort van plichtsbesef, aangezien ik er de vorige keer niet bij kon zijn en ik vreesde dat de Amsterdamse delegatie sowieso klein zou zijn. Dat laatste bleek te kloppen, we waren slechts met vier van de tien, maar qua inhoud had ik misschien toch beter bij die andere club kunnen aanschuiven. Van de onderwerpen in de ochtend noem ik hier met name de zeer eerlijke en kritische zelf-evaluatie over de Grondwetcampagne. In alle openheid werd daarin verwoord wat er allemaal mis is gegaan zowel qua organisatie als interne communicatie. Mocht er ooit nog weer een nationaal referendum komen, dan kunnen we daar ongetwijfeld van leren.

’s Middags een discussie met Ineke van Gent over het eind vorig jaar verschenen manifest ‘Vrijheid eerlijk delen’. Een document dat bij een deel van de achterban nogal wat stof deed opwaaien – een aantal leden, met name uit de hoek van de vakbond, hebben er zelfs hun lidmaatschap om opgezegd. Zeker toen VNO/NCW na dit stuk GroenLinks ineens als serieuze gesprekspartner zag, da’s eng! Na goede bestudering moest en moet ik eerlijk zeggen dat ik het een prima stuk vind, met een moderne linkse benadering van sociaal – en arbeidsmarktbeleid. In elk geval is de analyse die in sommige kranten stond als zou er ‘een ruk naar rechts’ zijn gemaakt onzin en ongetwijfeld gebaseerd op oppervlakkig lezen van de vele voorstellen. Sowieso hebben ouderwetse commentatoren die nog in traditionele links-rechts sjablonen denken wat moeite met GroenLinks vrijzinnige koers. Het debat in de partijraad, waarvoor speciaal Thieu Vaessen van HP/De Tijd was langsgekomen, was daarna nogal vlak. Zeker door de bewoordingen van Ineke, die alle commentaar uit de vakbondswerkgroep en uit de partijraad als ondersteuning zag van waar ze mee bezig was. Of anders ‘kwamen we er samen wel uit’.

Knappe journalist die daar een spannend verhaal van maakt. Maar als hij echt niks weet, kan het alsnog een flauw stukje worden over een ondanks alles nog lang niet uitgestorven soort: de traditionele geitenwollen sokken GroenLinkser. Wie ze zoekt, de mannen boven de 50 met groot uitgevallen brillen, warrig gekamde haren – relatief vaak in combinate met baard – amodieuze truien en overige kledij en niet te vergeten een linnen tas, is namelijk bij de partijraad aan het goede adres.

Here we go again

Na een paar weekjes provinciale rust – die dankzij Bos en Lommerse activiteiten overigens best gevuld waren – weer een fractievergadering. In afwezigheid van Bart, die went aan veel nieuws in korte tijd, en Klaas, die in verre landen van vakantie geniet.

Na het nodige bijpraten een weinig spectaculaire vergadering, ook al omdat de Statenvergadering van volgende week weinig onderwerpen kent. Belangrijkste onderwerp op die agenda is het Waterlands Wonen, waar wij zacht uitgedrukt nogal wat vraagtekens bij hebben. Er lijken overigens nog wel mogelijkheden om het plan in onze richting aan te passen. Daarnaast nog een hoop losse onderwerpen, die ofwel niet interessant genoeg zijn om hier te melden, danwel binnenskamers moeten blijven. Waar ik me wel wat zorgen over maak is de voorbereiding op de Statenverkiezingen van maart 2007. Uit mijn eigen ervaring van de laatste maanden met de deelraadsverkiezingen in Bos en Lommer weet ik dat het een hele klus en dat je echt op tijd moet beginnen. Ik hoop dan ook dat ons provinciaal bestuur zich daarvan bewust is, de eerste tekenen maken mij wat dat betreft een beetje ongerust.

Voor mezelf heb ik in elk geval besloten dat ik graag nog een periode door wil gaan in de Staten. Het is gewoon erg leuk werk dat smaakt naar meer. Sowieso belooft het een interessante campagne te worden, waarin we onze deelname aan deze coalitie moeten verdedigen. Denk dat we ons als serieuze bestuurspartij hebben waargemaakt en ik hoop erg op een vervolg. Maar in welke coalitie dat dan zal zijn?

Fraai proza

Voor mijn onderzoek lees ik ondermeer regelmatig oude verkiezingsprogramma. Op zoek naar meningen en stellingen over Europa, maar onwillekeurig lees je dan ook wel eens verder. De volgende prachtige opening van één van die programma’s – en hoe actueel! – citeer ik hier met plezier:

Inleiding

Tussen betonnen administratietorens en kerncentrales die niet alleen de horizon vervuilen, verdwalen we steeds dieper in de slagschaduwen van bureaucratie en techniek. We laten een spoor na van registratienummers en ponskaarten. Onze wereld wordt steeds smeriger, giftiger en explosiever.

Natuurlijk, arm zijn wij niet. Zelfs de minstbedeelden in ons land hebben, ondanks toenemende onzekerheid, meer dan ooit tevoren.

Maar met ons geld kopen we voedsel zonder smaak, status zonder diepgang, vakantie aan vervuilde zeeën, vluchtmiddelen uit de werkelijkheid. We kunnen zo doorgaan, maar steeds meer zullen we dan slaven worden van onze eigen drift tot produceren en organiseren, en steeds meer zullen we merken dat de dingen, waar het werkelijk om gaat, ons tussen de vingers doorglippen. We kunnen ook uit de tredmolen stappen en met nieuwe ogen om ons heen kijken. Waar willen we naartoe, hoe kunnen we daar dan komen, wat staat ons daarbij in de weg? We kunnen ons technisch vernuft, ons organisatietalent, dat we nu laten doldraaien in reusachtige, onbestuurbaar geworden structuren, weer proberen dienstbaar te maken aan een samenleving op menselijke maat. Dat vergt radicale beslissingen.

Willen we zoals gebruikelijk eigenlijk wel iets anders, maar tegelijk meer van hetzelfde? Dan schuiven we die beslissingen voor ons uit, in de hoop dat de problemen vanzelf wel weer overgaan. En dat doen ze niet. In feite proberen we twee wegen tegelijk te gaan en zo dragen we zelf steeds meer bij tot het ontstaan van een gespleten maatschappij; waarin voor tallozen alleen nog een gespleten bestaan is weggelegd.

En de politiek faalt

De politieke partijen, het parlement, de ministeries, maar ook de lagere overheden, lijken vaak bezig te zijn aan een spiegelgevecht, aan water putten met een vergiet. Nieuwe problemen worden met oude middelen te lijf gegaan. Het gaat allang niet meer alleen om ‘verbreding van het maatschappelijk draagvlak’ of om ‘herstel van het economische draagvlak’ en zelfs niet om een overigens broodnodige combinatie van beide. Het gaat om veel meer en wanneer de politiek hijgend zo’n tien jaar en meer achter de werkelijke problemen blijft aanhollen en, sterker nog, niet eens meer de tijd vindt om de problemen duidelijk te stellen, dan brengt ze de democratie in gevaar. En niemand kan ontkennen dat de signalen daarvan in de maatschappij van nu al duidelijk aanwezig zijn.

Een eervolle vermelding voor wie kan raden van welke partij en uit welk verkiezingsjaar deze tekst afkomstig is.

Een druk weekje

Had gehoopt dat het niet zo vaak voor zou komen, maar ik heb nu toch weer een achterstand in te halen. Dat krijg je ervan als je teveel dingen tegelijk wilt doen.

Afgelopen woensdag heb ik op het stadsdeelkantoor alle formulieren ingeleverd die nodig zijn om mee te kunnen doen met de verkiezingen van 7 maart 2006. Dat betekende ondermeer een machtiging van de partij om de naam GroenLinks te mogen gebruiken. Verder een kandidatenlijst met daarbij adressen en geboortedata (3x checken of alles klopte) en een verklaring waarmee alle kandidaten instemden met hun kandidatuur en plek op de lijst. Tenslotte kopie van legitimatiebewijs voor alle kandidaten behalve de huidige raadsleden. Zoals verwacht dinsdagavond toch nog wat mails en telefoontjes nodig om ook de laatste formulieren en kopieën binnen te krijgen. Tot nu toe nog geen commentaar terug gekregen, dus ik neem aan dat alles in orde is.

Donderdag was er de nieuwjaarsborrel van GroenLinks Amsterdam in de kerkzaal van de Arena. Mooie sfeervolle locatie. De toespraakjes aan het begin heb ik maar overgeslagen, rond een uur of half tien was ik er. Bij Paulus de Wilt de toto ingevuld over hoeveel zetels we in de raad en in alle stadsdelen krijgen. Verder gezellig bijgepraat met allerlei mensen en op best nog een fatsoenlijk tijdstip weer naar huis gegaan.

Zaterdag met de kandidaten voor de deelraad een voorbereidingsdag gehad in de Mansveltschool. Deze keer kon ik zelf eens rustig achterover zitten en hen het werk laten doen. Eerst een kort rondje waarin iedereen wat vertelde over haar of zijn motivatie om lid van GroenLinks te worden en de verwachtingen voor de komende periode. Daarna een training presenteren waarbij iedereen een verhaal van drie minuten moest houden over een zelfgekozen onderwerp en een zelfgekozen publiek. Bleek nog best lastig en dan zie je ook duidelijke verschillen tussen mensen die best nerveus zijn en anderen die het presenteren veel natuurlijker afgaat. Na de lunch nog een aantal presentaties en daarna een debat over het parkeerbeleid in Bos en Lommer. Een deel van de groep verdedigde het GroenLinks standpunt, een ander deel leverde de tegenargumenten van zeg maar Mokum Mobiel. Ger en Wessel observeerden als buurtbewoner respectievelijk journalist. We eindigden met een vooruitblik op de campagne en een eerste inventarisatie van belangrijke onderwerpen voor de onderhandelingen die na de verkiezingen ongetwijfeld zullen volgen. In Mozaïek werd de dag nabeschouwd en was het tijd om te ontspannen met een hapje en een drankje.

(Groen)Links blijft winnen

Nog meer goed nieuws:

Linkse partijen winnen opnieuw leden
ANP

DEN HAAG – Het ledental van linkse oppositiepartijen als PvdA, GroenLinks en SP is het afgelopen jaar verder gegroeid. De regeringspartijen CDA, VVD en D66 en de rechtse oppositiepartij LPF verloren net als de afgelopen jaren leden.

Dat blijkt uit het jaaroverzicht van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen dat donderdag is bekendgemaakt.

GroenLinks was met 3,3 procent de grootste groeier, de LPF met een daling van 39,7 procent de grootste daler. Het CDA blijft met 69 duizend leden de partij met het grootste ledental.

De stijgers in 2005 waren behalve GroenLinks, de PvdA (1,3 procent), de SGP (1,9 procent) en de SP (1,3 prcoent). Dalers waren behalve de LPF de regeringspartijen: het CDA (min 5,5 procent), D66 (min 5,8 procent) en de VVD (min 4,1 procent). In totaal nam het aantal mensen dat lid is van een politieke partij af met 1,6 procent naar 300.201.

De trend van een stijging bij linkse partijen als SP en GroenLinks is al enige jaren duidelijk, net als de afname in de sterk vergrijsde achterban van partijen als het CDA en de VVD. Bij de VVD bijvoorbeeld, is een kwart van de 40.157 leden ouder dan zeventig jaar.

Van de 6400 leden die het afgelopen jaar als lid van het CDA werden uitgeschreven, was bij een op de drie het overlijden de reden van uitschrijving. Sinds 1 januari 2000 ging het CDA terug van 82 duizend naar 69 duizend leden, de VVD verloor in de afgelopen zes jaren negenduizend leden.

In de afgelopen zes jaren was de SP de grootste stijger: van 26.198 begin 2000 naar 44.853 nu. De partij is daarmee in ledental de derde, na CDA en PvdA, maar groter dan de VVD. Ook GroenLinks steeg fors: van bijna 14 duizend in 2000 naar ruim 21.383 nu. De PvdA schommelt al jaren rond de 60 tot 62 duizend leden.

Allemaal leuk en aardig, maar het blijft natuurlijk gerommel in de marge… In 2003 waren ruim 12 miljoen Nederlanders stemgerechtigd – dat zijn er inmiddels al weer een paar meer – en daarvan is dus 0,002% lid van GroenLinks. Hoera!

Liberaal van het jaar

Mijn politiek leider is gekozen tot liberaal van het jaar! Tsja en of je daar nu blij mee moet zijn, daar ben ik nog niet helemaal uit. Libertair, da’s prima maar veel verder moet het eigenlijk niet gaan toch?

Hier Femkes dankwoord (behoorlijk ingekort):

Een gelukkig nieuwjaar voor allen!

Toen ik gebeld werd door de JOVD met de mededeling dat ik verkozen was tot liberaal van het jaar was mijn eerste gedachte moet ik bekennen dat mij een kunstje werd geflikt. Op zijn best was het een persiflage op alle beste lijstjes, waarop wij permanent worden getrakteerd. Op zijn slechtst werd mijn oudlinkse critici het bewijs geleverd dat moderne progressieve opvattingen vooral een verrechtsing zouden zijn. Je kan in gedachten Jan Marijnissen triomfantelijk horen snuiven. Maar nog eens rustig nagedacht, kon ik eigenlijk niet verzinnen waarom de Jongerenorganisatie voor Vrijheid en Democratie zich de moeite zou getroosten om mij een poets te bakken. Electoraal ben ik geen concurrent van de VVD: over het algemeen zijn GroenLinks- en VVD-stemmers overzoenlijke tegenstanders die zelden tot nooit naar het andere kamp overlopen. Ik pas ook in dat polaire schema. Het enige waarover ik het meestal met VVDers eens ben, is dat wij het oneens zijn. Zo bezien was er maar een conclusie te trekken en dat was dat niet mij, maar de VVD een kunstje wordt geflikt door haar onafhankelijke jongerenorganisatie. Waarom niet Van Aartsen of Wiegel gekozen tot liberaal van het jaar? Waarom niet Hirsi Ali, die dit jaar op veel minder lijstjes voorkomt en best een opstekertje kan gebruiken. Waarom niet Verdonk gekozen, die bij een groot deel van de Nederlandse bevolking ongekend populair is? Waarom juist een heel uitgesproken tegenstander van haar? Het lijkt mij een niet mis te verstaan signaal aan de conservatief-liberalen in dit kabinet en in de kamer en ik bedank het bestuur van de JOVD daar heel hartelijk voor.
(…)
Een aantal jaren geleden merkte Dick Pels op dat het de hoogste tijd was om het liberalisme van rechts te redden. Aanleiding was de dreigende schending van klassieke vrijheidsrechten (zoals de vrijheid van meningsuiting, van religie en organisatie) als een gevolg van de strijd tegen de Islam en de terrorismebestrijding. Migranten werden in toenemende mate behandeld als tweederangs burgers met een beperktere toegang tot klassieke en sociale rechten dan andere burgers. En onder invloed van de eigen-verantwoordelijkheids-doctrine van Balkenende en consorten werd een groeiende groep kansarme burgers aan zijn lot overgelaten. n een aantal artikelen en recent in het sociale manifest Vrijheid eerlijk delen heb ik het vrijzinnige streven naar vrijheid van rechts geprobeerd te redden. De titel van het manifest Vrijheid eerlijk delen, waarnaar het bestuur van de JOVD ook verwijst, is niet willekeurig gekozen. Westerse democratieen, zoals de onze, mogen zichzelf wat mij betreft pas in Thorbeckiaanse traditie een liberale democratie noemen, als zij er in slagen alle burgers in dezelfde mate toegang te geven tot sociaal-economische en politieke vrijheid. Als burgers vrij van sociaal-economische, culturele of politieke obstakels deel kunnen nemen aan het maatschappelijke en politieke verkeer.
(…)
Het behoeft weinig betoog dat in onze huidige samenleving hiervan geen sprake is. Als eerste zijn, door sociale afkomst, door klasse, milieu en opleidingsniveau, veel mensen beperkt in hun beroepskeuze, hun financiele omstandigheden, in hun emancipatiekansen. Armoede is onvrijheid in de meest letterlijke zin van het woord: onvoldoende geld om je gezondheid te beschermen, je kinderen kansen te bieden en je zelf te kunnen ontwikkelen of bevrijden uit uitzichtsloosheid mag niet, zeker niet door vrijheidsminnende liberalen, worden gerelativeerd. Culturele herkomst, culturele tradities maar ook achterstelling, discriminatie en uitsluiting beperken, als tweede, veel migranten en allochtonen in hun vrijheid zichzelf te mogen zijn, en in hun vrijheid om te mogen integreren (we vergeten nog wel eens dat integratie een recht is, veel meer dan het een plicht is).Daarbij leidt, ten derde, de introductie van nieuwe repressieve bevoegdheden tezamen met het wegvallen van rechtstatelijke waarborgen, tot de selectieve achterstelling van groepen mensen. De bijna ongeclausuleerde bevoegdheid tot preventief fouilleren, de uitgebreide toepassing van de identificatieplicht, de Rotterdamwet die vrije vestiging beneden bepaalde inkomensgrenzen verhindert, beperkt onevenredig de vrijheid van jongeren, bewoners van achterstandswijken, migranten en dan in het bijzonder moslims.
(…)
Ik vind het niet acceptabel dat vrijheid een schaars goed is, dat als dit kabinet doorgaat en zijn zin krijgt, vrijheid van velen zelfs schaarser wordt. Het bestuur van de JOVD veronderstelt dat GroenLinks zich hiermee losmaakt van zijn wortels. Als je nagaat dat een van de voorlopers van GroenLinks de CPN is, dan zijn we inderdaad van ver gekomen. Maar met mijn opvattingen over gedeelde vrijheid keer ik juist terug naar de wortels van het GroenLinks dat meer dan tien jaar geleden is opgericht. In ons beginselprogramma staat het begrip sociale vrijheid centraal. Dat wil zeggen: de gelijke kans voor ieder individu om zich te kunnen ontplooien, zonder dat de vrijheid van anderen of van toekomstige generaties wordt aangetast. En in ons beginselprogramma wordt uitdrukkelijk geconludeerd dat GroenLinks zich hiermee plaatst in de vrijheidslievende tradities van links. Met andere woorden: als er een ommezwaai heeft plaatsgevonden, dan was dat bij de oprichting van het moderne GroenLinks. Wat niet wegneemt, dat het publieke beeld van GroenLinks lang anders is geweest en dat ik de publieke erkenning van GroenLinks als linkse vrijheidslievende partij wel onbescheiden op mijn conto schrijf. Wat betekent die vrijheidslievende linkse traditie, waardoor ook de JOVD zich kennelijk voelt aangetrokken, nou eigenlijk? De inmiddels overleden essayist, beroemd anarchist en PC-Hooftprijs-winnaar Arthur Lehning, vatte dit ooit mooi samen: Als vrijheid het hoogste goed is, dan heeft iedereen er recht op, dat wil zeggen dat er gelijkheid van vrijheid moet bestaan. Nu mag iedereen dan volgens de mensenrechten vrij zijn, het komt er op aan ook van de vrijheid gebruik te kunnen maken.
(…)
Tot de JOVD mij ontdekte, moest de VVD niet zoveel van deze GroenLinkse plannen hebben. Woorden als staatsdirigisme vielen en vooral vindt men de gedachte dat de vrijheid van de meest kansrijke landgenoten wel iets minder kan worden gesubsidieerd (door de pensioen- en hypotheekrente-aftrek te beperken), zacht gezegd afschrikwekkend. Om kort te zijn. Bij de VVD geldt in ieder geval tot vanavond vrijheid eerlijk delen? OK, maar ikke wel ietsje meer dan jij. Het zou een fantastisch perspectief bieden als de JOVD afstand neemt van deze conservatieve opvattingen waardoor de oneerlijke verdeling van vrijheid in stand blijft.
(…)
Kort en goed. Ik dank het bestuur voor de toekenning van deze prestigieuze titel. Het betekent voor mij dat de JOVD, anders dan de moederpartij, sociale vrijheid centraal stelt en een progressief kabinet wel degelijk een wenkend perspectief vindt. Ik hoop dat deze ommezwaai duurzaam is. Mocht dat zo zijn dan zou ik me kunnen voorstellen dat volgend jaar Job Cohen de prijs in ontvangst mag komen nemen.

Provincie 2006

Vandaag was het de beurt aan de provincie voor de nieuwjaarsreceptie. Veel collega-Statenleden en GS het beste gewenst voor 2006. Had me voor de gelegenheid eens echt netjes jasje-dasje gekleed (on-GroenLinks zouden sommigen zeggen, behalve mijn gewaardeerde fractiegenoot Jan die er ook piekfijn uitzag), wat dan wel leidt tot enige flauwe opmerkingen hier en daar – maar ook waarderende woorden gelukkig.

De toespraak van de CdK, Harry Borghouts, was deze keer heel aardig. Hij ging uitgebreid in op de noodzaak van gemeentelijke herindeling en stelde dat eigenlijk alle gemeenten kleiner dan 30.000 inwoners (da’s ruim meer dan de helft in Noord-Holland) op den duur zouden moeten opgaan in een grotere gemeente. Als goede voorbeelden werden daarbij de fusie van Drechterland en Venhuizen en ‘Koggenland aan Zee’ (Medemblik, Wognum, Noorder Koggenland) en zowaar klonk enig optimisme over de herindeling in het Gooi. Prompt een bericht op de teletekst van NOS en TV Noord-Holland.

Verder vooral – net als afgelopen zondag – veel handen geschud en wangen gezoend. Aan het eind als lichte mosterd na de maaltijd nog even bij de inmiddels aflopende nieuwjaarsborrel van de Lijst NH Jong gekeken. (Met mijn goede voornemen daar serieus iets mee te gaan doen in het komende jaar). Al met al er traditegetrouw toch in geslaagd tot de laatste minuten te blijven, terwijl de catering langzaamaan alles aan het inpakken was.

Jammer dat ik nou weer Ton Hooijmaijers – die ik ook al had gezien op de dansvloer in het Concertgebouw – ben misgelopen, die goede wensen komen ooit nog eens. Ook jammer dat het niet gelukt is om onze onze oud-gedupeteerde Henry Meijdam te spreken, die allesbehalve een leuk jaar achter de rug heeft, maar fris en vrolijk een nieuwe start maakt.