Harmen Binnema

Vandaag het tweede deel van de begrotingsbehandeling. Dus opnieuw om 10 uur netjes in de Statenbankjes, te beginnen met het antwoord van GS in eerste termijn. De optimisten onder ons dachten dat die beantwoording wel klaar zou zijn voor de lunch van 13.00, maar zij kwamen bedrogen uit. Ik heb mezelf inmiddels afgeleerd dit soort rooskleurige schattingen te maken. Lunchen kon inderdaad, zij het een half uur later dan gepland, maar toen waren nog maar vier gedeputeerden geweest. Gelukkig zijn de GroenLinksers in het college redelijk kort van stof: zowel Albert Moens als Harry Borghouts waren relatief snel klaar. Met veel instemming de uitval van de commissaris richting de SP gehoord naar aanleiding van hun niet aflatende gezeur over de (buitenlandse) werkbezoeken van de Staten. Achtereenvolgens had Mienk Graatsma het over snoepreisjes, schoolreisjes en vakantiereisjes. Ik moet nog eens terug horen of lezen hoe Borghouts het precies zei, maar het kwam er heel treffend op neer dat het slechte imago van de werkbezoeken meer te maken heeft met de volkomen verdraaide werkelijkheid die de SP presteert dan met de feitelijke inhoud van die bezoeken. Applaus! Overigens presteerde Graatsma het in zijn tweede termijn werkelijk iedereen tegen zich te krijgen door in steeds minder fraaie bewoordingen (inhoud helaas evenredig bedroevend) over de buitenlandse reizen door te emmeren.

Verder kreeg het college de begroting er zonder al teveel moeite doorheen. Net als bij het voorjaarsbericht was de PvdA diep onder de indruk van de toezeggingen van het college en werden diverse moties ingetrokken. Omdat dit ook met andere moties gebeurde (danwel dat ze voor later werden aangehouden) kon de stemming nog redelijk snel verlopen. Vanuit ons perspectief: goed nieuws voor het openbaar vervoer en de fietsers. We gaan expertise van de fietsersbond inhuren om fietspaden te verbeteren en andere voorzieningen voor fietsers te regelen. Bovendien komt er geld waarmee bedrijven hun werknemers stimuleren op de fiets naar hun werk te gaan: het programma Trappers. Het goede nieuws voor het OV is dat ook na 2007 de € 2 miljoen extra investeringen gehandhaafd blijven. Onze gedeputeerde Albert Moens kan verder aan de slag met het aankopen van grond voor de ecologische hoofdstructuur en met uitbreiding van duurzame energie.

Zo waren we al met al toch nog voor zevenen klaar. Naar goed gebruik het college gefeliciteerd met de begroting, met name Henry Meijdam voor wie dit de laatste keer was. Na een ouderwetse Hollandse maaltijd (diverse stamppotten) was ik zowaar nog op een zeer christelijk tijdstip thuis.

Even wennen, een statenvergadering die al om 10.00 begint. Vantevoren was het duidelijk dat het een lange zit zou worden. Het is toch heel anders als je zelf niet het woord hoeft te voeren en er vooral zit om te luisteren. Dat begon met een betoog van Marleen Barth (PvdA), waarin het leed der wereld en het bijzonder dat der provincie uitgebreid werd geschilderd. Daarna was het de beurt aan Mienk Graatsma (SP), die naar mijn gevoel wel weer eens een scherp verhaal hield, maar toch is weinig blijven hangen. Ook de ingediende moties waren weer eens onder de maat. Ik verbaas me er telkens weer over hoe weinig effectief, politiek strategisch de SP opereert. Misschien leuk voor de bühne, maar de mensen voor wie je het doet hebben er verdraaid weinig aan. Jan Bezemer (CU-SGP) hield een doorwrocht verhaal, wat mij als gereformeerde jongen als muziek in de oren klonk (los van of ik het met de inhoud helemaal eens ben).

Allen probeerden ook op enige wijze iets over de gebeurtenissen van de afgelopen weken te zeggen. Eerst de moord op Theo van Gogh en dan de nasleep, met de onverdraagzaamheid over en weer die zich uitte in het in brand steken van kerken en scholen. Hoe goed bedoeld ook, voelde ik me daar toch wat ongemakkelijk bij. Alsof iedereen dacht iets te moeten zeggen, zonder goed te weten wat. Al te veel mensen hebben mij hun ongevraagde mening gegeven. Eigenlijk moeten we even niet reageren, maar ons bezinnen en nadenken over hoe verder. De commissaris van de Koningin kwam nog het meest in de buurt:

Waarom zou iemand zichzelf een vrijbrief mogen geven voor schelden, beledigen of kwetsen? Verantwoordelijkheid voor eigen daden strekt zich ook uit tot de verantwoordelijkheid voor eigen woorden

Na de lunch ging het verder met de coalitiepartijen: Dré Kraak (VVD) en Jaap Bond (CDA) hielden degelijke, maar weinig verrassende betogen. Zo kabbelde de middag verder, omdat ook de oppositie niet erg actief was. Bart stelde in zijn bijdrage dan ook terecht aan de orde dat twee dagen voor het begrotingsdebat wat teveel van het goede is. De belangrijke keuzen worden in het voorjaar gemaakt en de begroting vult dat vervolgens in. We gooiden maar weer eens de € 34 miljoen van de tweede zeesluis in de strijd, want dat geld ligt al te lang niks te doen. Maar zien hoe daar maandag op wordt gereageerd. Joke Geldhof (D66) sloot de lange rij en toen was de vermoeidheid in de Staten goed merkbaar; ook ikzelf heb het langs me heen laten gaan, behalve de mededeling dat we allemaal meer biologisch moeten gaan eten.

In de wandelgangen werd druk gespeculeerd wie Henry Meijdam op gaat volgen als gedeputeerde: de VVD kijkt nu eerst of er in de fractie een geschikte kandidaat te vinden. Mijn eerste gok zou zijn Ton Hooijmaijers, is als oud-wethouder van Amsterdam bekend met besturen en ook met RO. Bij de formatie gepasseerd, ondanks zijn hoge plaats op de lijst. Weet alleen niet zeker of hij voldoende steun heeft intern. Wie het ook wordt, makkelijk zal het niet zijn een top-politicus als Meijdam op te volgen.

Ook Marleen Barth verlaat overigens de Staten naar alle waarschijnlijkheid, om voorzitter te worden van de Onderwijsbond van het CNV. Ook daar is het interessant te zien wie haar als fractievoorzitter op gaat volgen. Met name ook wat dat betekent voor de houding van de PvdA ten opzichte van de coalitie. Peter Visser of Freddy Weima hebben in elk geval een heel wat luchtiger en humoristischer benadering, zou mij niet gek lijken.

Na het eten snel door naar Bolder en Plante geweest. Fysiek cabaret met mooie muziek, bij vlagen erg leuk – bessen, Romeo en Julia – al ben ik nog niet helemaal overtuigd.

Even geen actuele politieke zaken te melden, vrijdag en maandag gaan we praten over de begroting (kom ik uiteraard later op terug). Daarom hier een column van Bas Heijne (NRC), omdat ik het er zo hartgrondig mee eens ben:

Het allerhoogste goed

Bas Heijne

Afgelopen zomer pakte justitie een groepje Haagse rappers op, omdat ze via internet een rap lieten horen waarin Ayaan Hirsi Ali met de dood werd bedreigd. De cabaretier Theo Maassen nam als antwoord meteen een rapnummer op, waarin hij de vrijheid van meningsuiting op een komieke manier verdedigde. Iedereen werd in zijn nummer met de dood bedreigd, ook Hirsi Ali (,,Die bevuilt d’r eigen nest/ Gezeik over besnijden/ Die bek over de trekhaak/ En dan een stukkie rijden”). De moraal: woorden zijn geen daden en straks mag niemand meer iets zeggen. Maassen:

Het zijn alleen maar woorden
En schelden doet geen pijn
Doe ’s niet zo opgefokt
Zou veel relaxter zijn

Het uiten van je mening
Is het allerhoogste goed
Dat is juist iets wat haat ontlaadt
En niet wat woede voedt

Laat iedereen nou zeggen
Wat-ie voelt en wat-ie denkt
Ook al wil dat dan soms zeggen
Dat je wordt gekrenkt

Het is een leerzame tekst, vooral door de klassieke denkfout die eraan ten grondslag ligt: Maassen verwart de vrijheid van meningsuiting met die typische Hollandse aandrang om mensen tot op het bot te beledigen. Daaronder ligt nog een andere, veel riskantere aanname: dat woorden geen reële betekenis zouden hebben. Het geweld dat de cabaretier predikt is ironisch geweld, dus niet echt. Daaruit volgt voor hem vanzelf dat het voorgestelde geweld van de rappers ook ironisch is. Het beeld dat de rappers gebruikten Hirsi Ali moest aan stukken gesneden worden en in zee gegooid wordt tot ironie verklaard door Maassens grap over die trekhaak. Je moet ongeremd kunnen zeggen wat je denkt en voelt, dan gebeuren er in de echte wereld geen ongelukken.

Meteen na de nog steeds niet helemaal voorstelbare moord op Theo van Gogh hoorde je uit ontelbare monden steeds dezelfde frases over de vrijheid van meningsuiting. Je kon het met elkaar oneens zijn, maar in dit land moest je kunnen zeggen wat je dacht. Niemand mocht vermoord worden vanwege zijn mening, hoe kwetsend die ook werd ervaren.

Niemand mag vermoord worden, om welke reden dan ook daar kunnen we dus kort over zijn. Maar de goedbedoelde tekst van Maassen laat zien hoe de vrijheid van meningsuiting in Nederland verworden is tot een fetisj, een excuus om het verder nergens meer over te hebben. Door almaar te benadrukken dat het woord vrij is, dat alles gezegd moet kunnen worden, ontneem je het woord uiteindelijk een andere, niet onbelangrijke eigenschap: betekenis. De vrijheid van meningsuiting is in het verleden verworven in het besef dat woorden wel degelijk geladen zijn, wel degelijk gevolgen kunnen hebben juist daarom hebben de gebruikers van die woorden wettelijk bescherming nodig.

In Nederland is dat besef vanaf de jaren zestig geïnfecteerd geraakt met de gedachte dat kwetsen en beledigen heilzaam voor een mens zijn, voor degene die beledigt, maar ook voor degene die beledigd wordt. Laat iedereen nou zeggen wat-ie voelt en wat-ie denkt in andere landen geldt die aansporing van Maassen als recept voor de totale maatschappelijke verloedering en anarchie, hier moest al die ongeremde persoonlijke expressie juist tot een samenleving leiden waar we elkaar na de jarenlange hypocrisie van eerst de gelovigen en daarna de politiek correcten eindelijk recht in de ogen konden kijken. Vooral voor de Nederlandse moslims zou dat een bevrijding moeten betekenen, die hangen immers een godsdienst aan waar het woord juist nog een absolute betekenis heeft, zodat ironie niet begrepen wordt en relativering onmogelijk is met alle gevolgen van dien. De christenen hebben het tenslotte ook geleerd. Alles moest dus minstens één keer gezegd worden, niet omdat je het per se zou menen, maar om de ultieme relativering te bewerkstelligen.

Dat is een naïeve gedachte gebleken: er is de laatste jaren in Nederland meer gezegd dan ooit, het woord is nog nooit zo vrij geweest, maar van die voorspelde relativering is niets te merken. Van het vrije debat ook niet; men bestookt elkaar met zo hard mogelijke woorden, en schreeuwt moord en brand wanneer diezelfde woorden even hard geretourneerd worden. Iedereen verschanst zich achter zijn eigen waarheid op degenen die die waarheid niet onderschrijven wordt in het publieke domein het vrije woord losgelaten. Het resultaat is een veelzeggende paradox: er wordt steeds meer gezegd, en steeds harder, en tegelijkertijd groeit het gevoel dat je niks meer mag zeggen.

Dat dwarsboomt iedere echte discussie. Een ogenschijnlijk onschuldig voorbeeld: de Groningse professor Buunk heeft afgelopen week een interview van de site van zijn universiteit laten halen, waarin hij vaststelde dat modeziektes als ME, whiplash en bekkeninstabiliteit psychische aandoeningen zijn. Met een ander woord: ingebeeld. De reacties waren zo hevig en beledigend dat de Groningse professor het zekere voor het onzekere heeft genomen.

De opvattingen van professor Buunk zijn wetenschappelijk, er zit geen greintje ironie in. Het is niet zijn bedoeling om maar wat te roepen, zodat ME-patiënten hun eigen ziekte leren relativeren. Hij heeft het volste recht zijn bevindingen openbaar te maken. En de mensen die hem per e-mail schofferen en bedreigen? Die mogen ook zeggen wat ze vinden als het de professor niet bevalt, zeggen de verdedigers van het vrije woord, moet hij maar naar de rechter stappen.

Het is waar, maar het is ook een dooddoener, die de pathologische situatie evenzeer toedekt als vroeger de deken van de politieke correctheid.

Het wezenloze gehamer op de vrijheid van meningsuiting als enig leidend principe heeft onze samenleving juist onvrijer gemaakt, het heeft alleen maar bijgedragen aan het claustrofobische klimaat van angst en dreiging in de radicale moskee, op het internet, op de opiniepagina.

De grondwettelijke principes die de vrijheid van het individu moeten waarborgen zijn een verbond aangegaan met de agressieve mentaliteit van de Tokkies en, nog veel erger, van de zelfbenoemde jihadstrijder uit Overtoomse Veld. Woorden zijn niet alleen maar woorden. Juist daarom moet de vrijheid van meningsuiting beschermd worden, zeker nu. Maar dat constateren is niet genoeg. Waar het eigenlijk over moet gaan: de moraal.

De provincie heeft het fraaie idee opgevat om een hoop geld verspreid over Noord-Holland uit te gaan geven. We noemen dat een extra investeringsimpuls, die wordt opgebracht door een verhoging van de opcenten. Voor wie het niet weet: de opcenten (op de motorrijtuigenbelasting) zijn de belangrijkste manier voor een provincie om zelf belasting te heffen. In de vorige Statenperiode zijn de opcenten in Noord-Holland tot het laagste niveau van Nederland gezakt, dus we hebben wat mogelijkheden om ze te verhogen en toch nog op een relatief laag niveau te blijven.

In totaal gaat het om een impuls van € 500 miljoen euro. Daarvan is € 100 miljoen bestemd voor zorg (heb ik geen verstand van), € 200 miljoen voor openbaar vervoer (heb ik wel verstand van) en € 200 miljoen voor wegen (daar weet Bart alles van). Dergelijke bedragen heb je niet elke dag te besteden, dus heel wat gemeenten zijn wakker geworden en gaan flink lobbyen voor projecten in hun directe omgeving. Het geld voor wegen is alweer vier keer in gedachten opgemaakt. Het aardige is dat dit lokmiddel ervoor zorgt dat ook de GroenLinksers in de diverse gemeenteraden nu bij ons lobbyen voor wegen: het moet niet gekker worden… Haarlem wil graag een brug, een fly-over en een weg om en bij de Waarderpolder, Zaanstad vraagt om een Zuidelijke Randweg. Binnenkort verwacht ik de andere gemeenten ook voor de bereikbaarheid van Velsen, de Westfrisiaweg en – wie weet – de N9. Nu graag nog de goede ideeën en de lobby voor het openbaar vervoer! Want het zal toch niet zo zijn dat we daar geld overhouden?

Over openbaar vervoer gesproken: de al jaren verwaarloosde lijn tussen Santpoort en IJmuiden lijkt door de NS (ProRail) nu echt gesloten te gaan worden. Terwijl de provincie nog altijd een onderzoek zou doen om het vervoer tussen Haarlem en IJmuiden mogelijk weer nieuw leven in te blazen. Moet ik maar snel achteraan gaan, want anders ben je het traject definitief kwijt (en legt Velsen daar ook een weg aan…)

In de fractievergadering bereiden we de begrotingsbehandeling van 12 en 15 november voor. Bart heeft een opzet gemaakt voor zijn inbreng, waarin we allereerst terugblikken op de punten die we in het voorjaar aan de orde hebben gesteld. Wat is daar in de tussentijd van terechtgekomen? Daarna een paar onderwerpen die in deze begroting nieuw zijn of dringend vragen om een snelle aanpak. In grote lijnen kunnen we ons vinden in de inbreng van Bart, dus dat punt is verrassend snel afgehandeld. Ook de rest van de vergadering gaat vlot, dus we zijn iets over negenen al klaar.

Nog even bij mijn ouders langs geweest om bij te praten en een biertje te drinken (mijn eigen koelkast is leeg, althans in dat opzicht…). Bij thuiskomst als gewoonlijk meteen de teletekst aan, waar ik tot mijn verrassing zie dat Henry Meijdam de eerste en enige kandidaat is om burgemeester van Zaanstad te worden. Met het voornemen van de raad hem in januari 2005 al te installeren. Zeer opmerkelijk: een VVD’er in dat rooie bolwerk? Wie wordt dan de gedeputeerde RO en Financiën straks? Of dit een verstandige carrière move is…

Zaterdag met Wessel naar het jaarlijkse GroenLinks Forum in Utrecht geweest. Stond oorspronkelijk in het teken van 15 jaar GroenLinks, maar dat feestelijke was er door de dood van Theo van Gogh behoorlijk af. Het ‘zaalgesprek’ dat naar aanleiding hiervan werd gehouden, leverde wat mij betreft voorlopig meer vragen dan antwoorden op. Wat moet je er als politieke partij ook mee doen? Is het te rechtvaardigen om vanwege de strijd tegen terreur individuele vrijheden (privacy) op te offeren? Wat heeft dit wel of niet met de islam te maken en wat moeten we dan met religie op school? En hoever mag vrijheid van meningsuiting gaan, is schelden, kwetsen, beledigen toegestaan? Een mooie opmerking kwam van Wilfred Rubens, die een verschil maakte tussen koningen en narren. Ja, de nar moet in principe alles kunnen zeggen wat hij wil, de koning moet daar veel voorzichtiger in zijn. Een mooie anekdote kwam van Femke, die uiteraard vele malen met Theo van Gogh in de clinch had gelegen, maar ook zijn menselijke kant roemde. Bij de geboorte van haar tweeling had Van Gogh zijn laatste boek cadeau gedaan, met voorin geschreven: Luister nooit naar je ouders.

De workshops waar ik ’s middags bij was gingen over de aantrekkingskracht van GroenLinks en de kloof tussen burger en politiek. Met het tweede onderwerp houd ik mij in mijn onderzoek ook veel bezig en de discussie bevatte dan ook weinig nieuws. De kernvraag is eigenlijk: als je constateert dat partijen er weinig meer toe doen, moet je dan een laatste verwoede poging doen ze tot bloeiend nieuw leven te brengen of is het verstandiger andere vormen van democratie te zoeken? Mijn VU-collega André Krouwel ging voor het eerste, Ewald Engelen van de WRR voor het laatste. Voor mij persoonlijk was de eerste workshop spannender: wie zijn onze (potentiële) kiezers en hoe krijgen we ze zo gek op ons te stemmen? Geconstateerd werd dat het met de inhoud op zich wel goed zit, maar hoe breng je het over? De marketing – op zich al een beladen term binnen GroenLinks – is nog altijd bedroevend. Toch hard nodig, zeker als je je wilt onderscheiden van PvdA en SP en bovendien stemmers bij hen weg wilt halen.

Vanmiddag een interview gehad met TV Noord-Holland over de motorcrossers. Geloof niet dat het een erg sterk optreden van mij was (word toch altijd beetje nerveus van een camera). Ik hoop wel dat de belangrijkste boodschap overgekomen is: overlast voor bewoners en behoefte aan rust in natuur- en recreatiegebieden. We zullen vanavond wel zien welk deel van het diepte-interview van 2 minuten tot dé quote wordt gepromoveerd.

Update: het filmpje is te zien op de site van TV Noord-Holland en het valt me nog best mee

Gisteren met stijgende verbazing en uiteindelijk ook boosheid naar de lamlendige vertoning van mijn cluppie gekeken. Hoe kan je verliezen van een godsgruwelijk slechte ploeg als Maccabi Tel Aviv? Dan is het toch wel heel erg mis. Vooral voor de tv voel je je dan enorm machteloos (ik heb altijd de illusie dat mijn wanhoopskreten in de Arena wel nut hebben). De enige oplossing is nu om met dank voor de bewezen diensten – 2x kampioen, 1x beker en kwartfinale Champions League – afscheid te nemen van Koeman. Of het echt aan hem ligt weet ik niet, maar dit zie ik onder zijn leiding niet meer goed komen. Ik moet eerlijk zeggen dat het leuker is om naar AZ te kijken, waar Adriaanse laat zien een echte vakman te zijn, die zijn team zeer aantrekkelijk voetbal laat spelen. Mijn stille wens voor Ajax – die ik overigens al had voor Koeman kwam – is dat Henk ten Cate trainer wordt.

In de commissie ROV vanochtend ruim aandacht voor het Wieringerrandmeer. Later hoorde ik in het verslag dat gedeputeerde Henry Meijdam (VVD) een gevoelige nederlaag had geleden. Dat weet ik niet zo zeker, duidelijk was wel dat alle partijen, behalve het CDA overigens, vroegen om een realistischer (lees: bescheidener) plan. Hoewel burgemeester Spekreijse van Wieringermeer zijn best deed zo enthousiast mogelijk over te komen, kon ook hij niet verbergen dat de bevolking en de gemeenteraden ter plaatse nog niet overtuigd zijn. Op Wieringen wordt zelfs al aan een alternatief plan gewerkt. De concrete wijzigingen waarmee Meijdam op stap is gestuurd zijn: kijk nog eens of dat Wirensekanaal wel echt zo nodig is (kost namelijk klauwen met geld) en zo niet, dan hoeven we ook niet dat belachelijke aantal van 6.000 woningen bouwen. Want die woningen moeten namelijk een deel van het geld opbrengen om het plan uit te kunnen voeren. Benieuwd wat de mensen van Lago Wirense hiervan vinden.

Na het randmeer was het ’s avonds tijd voor nog meer water: het beheer van de oevers van het Noordhollandsch kanaal. Want daar is het zeer droevig mee gesteld. (Ja, ik ben van alle markten thuis, althans doe zo goed mogelijk alsof). Het belangrijkste is dat het Rijk het beheer in 1995 aan de provincie heeft overdragen en dat er nogal wat achterstallig onderhoud moet gebeuren. Dat kost geld, veel geld, dus wordt ons gevraagd nog eens € 25 miljoen ter beschikking te stellen. Nou vooruit dan maar, zeg ik met dezelfde frisse tegenzin als collega Tjeerd Talsma (PvdA). Ook is op ons verzoek de Zuiderzeelijn aan de orde: ik maak van de gelegenheid gebruik om aan te geven dat GroenLinks helemaal geen behoefte heeft aan die verbinding. Veel te duur zonder duidelijk rendement, forse aantasting van het landschap en voor je het weet komt de brug door het IJmeer weer om de hoek kijken. Is misschien wel een beetje voorbarig, we zitten nog maar in de ‘intentiefase’ maar dan is dat signaal vast afgegeven.

Vergat ik bijna nog te melden dat we al voor 21.00 klaar waren…